Musea in Midden-Groningen
Uniformen, munitie, bonnenboekjes of een bus uit de Tweede Wereldoorlog, het zijn alledaagse dingen uit een niet alledaagse tijd. In verschillende musea in Midden-Groningen zijn deze tastbare resten van de Tweede Wereldoorlog te zien.
Museum 40-45
Als twaalfjarige krijgt Chris Scholtens pamfletten die in 1939 zijn uitgestrooid boven Oost-Groningen. Ze vormen het begin van een verzameling die inmiddels honderden items over de Tweede Wereldoorlog bevat, van groot tot klein. De propeller van het neergestorte vliegtuig bij Harkstede is één van de topstukken in de verzameling. Maar ook de gewonere dingen vertellen een bijzonder verhaal, zoals een melkbusje of een bomscherf uit Slochteren.
Chris Scholtens vertelt: “Rijkstelegraaf 10 liter, staat er op het melkbusje. In het najaar van 1944 zat er pap in voor de werkers van de Organisation Todt. Voornamelijk opgepakte mannen uit de regio, maar ook velen afkomstig uit Den Haag en omstreken. Zij moesten in de omgeving van Lageland loopgraven en schuttersputjes aanleggen.”
Een ander opvallend item in het museum is een bomscherf, afkomstig van de bom die op 5 januari 1945 op de watertoren is gevallen. “Al vijf jaar zuchtte ons land onder de macht van de Duitse bezetter en mensen waren gewend geraakt aan overvliegende toestellen van de Engelsen en Amerikanen. Zo ook weer deze avond, toen een vliegtuig in nood van de Engelse RAF zijn bommenlast boven Slochteren liet vallen.
De watertoren bij het station kreeg een voltreffer, waardoor de omliggende woningen ook aanzienlijke schade opliepen.”
Het museum is op afspraak te bezoeken. De eerstvolgende open dagen van Museum 40-45 zijn op 31 juli, 28 augustus, 25 september en 30 oktober.
Nationaal Bus Museum
In het kader van 75 jaar Vrijheid toont het Nationaal Bus Museum de impact die de Tweede Wereldoorlog en de periode van de wederopbouw hebben gehad op het busvervoer in Nederland. In de tentoonstelling zie je hoe het busvervoer verliep in de laatste oorlogsperiode, na de bevrijding en in de jaren van wederopbouw. “We hebben één houtgasgenerator in de tentoonstelling”, vertelt hoofd archief Carolien van de Wetering. Deze staat op een dolly, dat is een soort karretje achter de bus aan. Daar moest hout in gedaan worden, zodat je een vuurtje kon maken, en dan ontstond er gas. Met dat gas kon je de motor laten draaien, in plaats van met benzine. Deze houtgasgenerator is een uniek exemplaar. Misschien staat er nog één ergens in een schuurtje, maar ik ben er nog geen een ander tegen gekomen, misschien is dit wel de enige!” Ook vind je in het Bus Museum een geraamte van een heel bijzondere bus, namelijk de Kromhout bus uit 1936. “Deze heeft heel wat omwegen gemaakt voor hij bij ons terecht kwam.”
De tentoonstelling is nog t/m 1 december 2021 te zien, op woensdag en in het weekend. Meer weten? Ook bij het Nationaal Trein- en Tram Museum in Zuidbroek is een expositie, over de rol van de spoorwegen en de stationschefs in WO II, en over de deportatietreinen die hier vroeger langsreden.
Groninger Schaatsmuseum
Zelfs in oorlogstijd werden er Elfstedentochten gehouden. Het Groninger Schaatsmuseum van Alex Kampinga in Sappemeer herbergt de stempelkaart van de heer T.A. Edzes uit Sappemeer, die de tocht in 1942 reed.
Edzes vertrok op 21 januari met de trein uit Hoogezand. Volgens het spoorboekje zou de reis ongeveer drie uur duren, maar in werkelijkheid was hij acht uur onderweg – het was natuurlijk ook middenin de oorlog. De weersomstandigheden op de dag van de tocht waren uitstekend: zonnig, met een zwakke wind tussen oost en zuidoost, en het vroor dat het kraakte.
Na het onderbinden van zijn schaatsen kreeg Edzes direct pech: schaats gebroken! Gelukkig had hij een reservepaar bij zich; gewone Friese doorlopers, net als 84% van zijn mede toerrijders.
Om half elf ’s avonds kwam Edzes aan in Leeuwarden. Hij had de tocht volbracht.
Het Groninger Schaatsmuseum is geopend op afspraak en standaard op zondag van 12.00 tot 17.00 uur.
Bronnen
-
Chris Scholtens, Museum 40-45
-
Carolien van de Wetering, Nationaal Bus Museum
-
Alex Kampinga, Groninger Schaatsmuseum
-
Dagblad van het Noorden, 25 januari 1990
Benieuwd naar de andere verhalen? Kijk dan bij Plekken van Herinnering.
