In september 1944 voelden de Duitse bezetters de hete adem van de geallieerden in hun nek. Om de bevrijders tegen te houden besloten de Duitsers de zeesluizen van Delfzijl open te zetten en zo het hele gebied tot aan Harkstede onder water te zetten. Hierdoor hoopten ze dat de weg naar Delfzijl onbruikbaar zou worden. De gevolgen waren groot, in Midden-Groningen stond het gebied van Harkstede tot aan Overschild compleet onder water. We noemen dit de inundatie.
,,Het water kwam bij ons tot aan de achterdeur,” herinnert Seikje Nieborg zich. ,,Onze kelder stond helemaal blank. We woonden aan de Hoofdweg in Harkstede, en het gekke was, de huizen aan de overkant stonden niet in het water. Het was heel naar voor de boeren in het gebied achter ons. Wijzelf maakten er het beste van. Mijn broer maakte een bootje van een oud kippenhok en daarmee voeren we over de landerijen.”
Henk Kruizenga werd in 1942 op een boerderij in Overschild geboren en hoorde in de jaren na de oorlog veel over die tijd, ook over de inundatie. ,,Op 9 oktober hoorden de inwoners dat al het land onder water gezet ging worden. Met man en macht werd toen gewerkt om nog zoveel mogelijk gewassen te oogsten. Bieten en aardappelen werden gerooid, het graan werd zoveel mogelijk gedorst en afgevoerd uit het gebied. En daarna moesten heel veel mensen worden geëvacueerd.”
Als gevolg van die gedwongen evacuatie stonden heel wat boerderijen leeg. Dat leidde tot bijzondere taferelen. ,,Het was een hele strenge winter,” weet Seikje Nieborg nog. ,,Mijn vader bond bij de achterdeur de schaatsen onder en schaatste zo de velden op. Bij die leegstaande boerderijen stonden door weer en wind vaak de deuren open en dan schaatsten ze zo dwars door de boerderij.” Er werd zelfs ’s nachts geschaatst, in het geheim. ,,Er was een groot tekort aan brandstof. Daarom ging een groepje uit het dorp ’s nachts op de schaats naar de boerderijen om bomen om te kappen. Dat werd dan verdeeld in het dorp.” Uiteindelijk zijn bijna alle bomen in het ondergelopen gebied gekapt voor brandstof of bezweken aan het brakke water. Je zult hier dan ook weinig oude bomen aantreffen.
Voordat het land onder water werd gezet, werd er ook al op een andere manier ingegrepen in het landschap. Nederlandse mannen werden gedwongen om schuttersputjes en loopgraven aan te leggen. Dit was ook aan de orde bij de boerderij van de ouders van Henk Kruizenga: ,, Over een lengte van vijfhonderd meter werd een gracht gegraven van tien meter breed en drie meter diep met steile wanden. Dit was om de geallieerde tanks tegen te houden. Meer dan 1.500 mannen uit Appingedam, Loppersum, Garrelsweer en de Woldstreek waren op onze landerijen aan het graven in juli en augustus. Mijn vader werd door de gravers getroost met de woorden: “Na de oorlog komen we allemaal terug met een schep en gooien de zaak weer dicht”. Natuurlijk heeft niemand zijn woorden waargemaakt, elk had genoeg aan zichzelf na de oorlog. De gevolgen van dit kanaal door het landschap zijn nog altijd merkbaar. Bij het dempen van dit brede water was er veel te weinig grond omdat de uitgegraven veengrond enorm was ingedroogd. Nu nog ligt de grond daar lager, en het zakt nog steeds.”
Benieuwd naar de andere verhalen? Kijk dan bij Plekken van Herinnering.
